Sanquin meet meerdere keren gedurende een week antistoffen tegen het coronavirus in alle donaties. Het doel is onderzoek naar groepsimmuniteit. Donors krijgen geen persoonlijke uitslag. Waarom is dat? Het zou zo handig zijn als je weet of je immuun bent. We leggen uit met een rekenvoorbeeld waarom dat niet kan.
Het is de vraag die op ieders lippen ligt. Heb ik het al gehad. Ben ik immuun en kan ik me zonder zorgen onder de mensen begeven. Als zorgmedewerker bijvoorbeeld, of mantelzorger. Die vraag is helaas niet te beantwoorden. We kunnen het op individueel niveau niet goed meten. De ideale antistoftest bestaat nog nergens in de wereld. Ook een test met op papier best een grote betrouwbaarheid is niet geschikt voor een persoonlijke uitslag. Een rekenvoorbeeld laat zien hoe dat zit.
Stel, een test is 95% specifiek Dat klinkt als een betrouwbare test. Dit betekent dat hij bij 5% van de mensen ten onrechte een positieve uitslag geeft. De test herkent bijvoorbeeld bij vergissing antistoffen tegen een verkoudheidsvirus. Nu gaan we 100 mensen testen. 5 mensen meten we dus ten onrechte positief. Dat lijkt weinig maar kan tot een enorme stoorzender uitgroeien op het moment dat de groepsimmuniteit nog niet hoog is, zoals nu wellicht het geval is.
Als op dit moment in Nederland 5% van de mensen besmet is geweest en antistoffen heeft, dan zijn er van de 100 ook 5 mensen echt positief. Daar tellen we dan de 5 fout-positieve uitslagen bij op. We meten dus in totaal bij 10 mensen antistoffen. Maar bij de helft klopt dat niet. We weten niet bij wie het wel klopt en bij wie niet. Daarom kunnen we mensen geen persoonlijke uitslag geven.
Wel groepsimmuniteit
Hoe kan het dat we dan wel groepsimmuniteit kunnen meten? Daarvoor is de test ook losgelaten op bloedmonsters van voor de uitbraak. Toen had nog niemand antistoffen tegen corona. Toch geven enkele bloedmonsters een positieve uitslag. Daardoor hebben we in kaart welk percentage van de mensen een fout-positief resultaat geeft (dat is de specificiteit van de test). Daar kunnen we voor corrigeren bij de uitslagen van de groep als geheel. Ook hebben we antistoffen gemeten bij mensen bij wie vaststaat dat ze besmet zijn geweest. Daardoor weten we bij welk deel van de mensen we ten onrechte niks meten. Dat zegt iets over de gevoeligheid van de test. Ook daarvoor corrigeren we op groepsniveau.
RIVM maakt resultaat bekend
Sanquin gaat met regelmaat de groepsimmuniteit voor het coronavirus meten. Wij leveren daarbij een van de puzzelstukjes. Er lopen nog meer onderzoeken naar groepsimmuniteit in Nederland, zoals bij kinderen. Het RIVM verzamelt en combineert de data en brengt de resultaten naar buiten. Zo weet Nederland meer over immuniteit per leeftijdsgroep of regio. Een belangrijk gegeven om te bepalen of de maatregelen versoepeld kunnen worden.