Om onze onderzoeken uit te kunnen voeren zijn wij veelal afhankelijk van de deelname van onze donors. Daarom kan het voorkomen dat je van ons thuis een uitnodigingsbrief ontvangt, of dat je op de afnamelocatie wordt benaderd om deel te nemen aan een onderzoek. Deelname aan onderzoek is natuurlijk altijd vrijwillig.
Huidige en startende Donorstudies-projecten:
FIND+
Het herstel van de ijzervoorraad na een bloeddonatie verloopt voor elke donor anders. Om hier meer inzicht in te krijgen worden van 300 donors de ijzervoorraden (ferritinewaarden) gemeten van alle donaties die zij in twee jaar hebben gedaan. Met deze waarden kan een model worden ontwikkeld die de ijzervoorraden van de donor kan gaan voorspellen. Met dit model kunnen donors die een groter risico lopen op ijzertekort worden geïdentificeerd.
DONORS
Waarom helpen mensen vreemden terwijl het henzelf iets kost, bijvoorbeeld met het doneren van bloed? Onderzoek dat hiernaar gedaan is, is tegenstrijdig, versplinterd over verschillende disciplines, beperkt tot onderzoek binnen één land en houdt geen rekening met het dynamische karakter van pro-sociaal gedrag. Het DONORS-project heeft als doel een model te ontwikkelen wat wel rekening houdt met deze elementen. Meer informatie over dit project kan gevonden worden op www.donor-research.org.
FAINT
Tijdens het doneren kan het voorkomen dat je je licht in je hoofd gaat voelen, duizelig wordt, of zelfs flauwvalt. Zonder dat we het doorhebben, zorgt ons brein voor stressreacties bij het zien van een naald of bloed. Serious games kunnen hiervoor een oplossing zijn. Door middel van een warmtecamera kunnen lichamelijke reacties worden omgezet naar spelelementen. Op deze manier kunnen je hersenen leren zich te beheersen, waardoor stressreacties kunnen worden voorkomen.
POP (Plasma Only Please)
In september 2020 heeft Sanquin in Utrecht een tot dan toe uniek donatiecentrum geopend waar alleen plasma gedoneerd kan worden: de Powerbank. Bij de Powerbank onderzoekt Sanquin of het mogelijk is om plasma efficiënter af te nemen en om de ervaring voor de donor nog prettiger te maken. Powerbank-donors kunnen hierdoor een andere beleving krijgen dan plasmadonors bij andere bloedbanken. In het POP-project evalueren we of de Powerbank erin slaagt haar doelen te bereiken.
Donorcommunicatie en sociale media
Om ervoor te zorgen dat er voldoende bloed in Nederland beschikbaar is, maakt Sanquin steeds meer gebruik van sociale media voor het communiceren met en het werven en behouden van donors. Daarom is het van belang om uit te zoeken of Sanquins sociale media-communicatie slaagt in haar doel.
Donorstudies-projecten die nu uitgewerkt worden:
FIND’EM
Met de FIND’EM-studie willen we evalueren of het meten van ferritine en het uitstellen van donaties voor donors met lage ferritinewaarden, helpt de ijzervoorraad van donors beter te bewaken en lage hemoglobinewaarden te voorkomen. Daarnaast onderzoeken we hoe vaak symptomen van ijzertekort voorkomen bij donors, en of die minder worden wanneer de ijzervoorraad beter bewaakt wordt.
‘Van uitstel komt afstel?’
Als donor is het mogelijk dat je een keer wordt uitgesteld als je wilt komen doneren. Bijvoorbeeld omdat je een te lage hemoglobinewaarde hebt, omdat je pas geleden op reis bent geweest of omdat je recent een tatoeage hebt laten zetten. Een deel van de donors die op de afnamelocatie uitgesteld wordt, komt niet meer terug om opnieuw te doneren. Omdat zo’n uitstel ter plekke vaak als vervelend ervaren wordt door donors, onderzoeken we of het aanbieden van een alternatieve goede daad helpt om een eventuele teleurstelling te verminderen en daarmee donors motiveert om de volgende keer een nieuwe poging te doen om te doneren. Denk hierbij aan het schrijven van een kaart voor een patiënt of het invullen van een vragenlijst. De dataverzameling voor deze studie is inmiddels afgerond. Een eerste artikel is gepubliceerd, meer updates zullen volgen op deze website.
Donorstudies-projecten die zijn afgerond:
Donor InZicht
Donor InZicht heeft 3 meetrondes gehad (2007, 2012 en 2015). Het doel van deze studie was om inzicht te krijgen in de karakteristieken, gezondheid en motivatie van donors door middel van vragenlijsten. De vragenlijst ging onder andere over motivaties en belemmeringen om te doneren en de leefstijl, gezondheid en familie van de donor. Deze vragenlijstgegevens werden gekoppeld aan de donatiegegevens van de donor. Bij de laatste ronde van Donor InZicht (DIZ-III) in 2015-2016 hebben drieduizend donors vragenlijsten ingevuld en bloed gegeven voor aanvullend onderzoek. Bij deze ronde is het DNA en de ijzerstatus van donors nader onderzocht. Ook is onderzocht of de leefstijl en omgeving van de donor samenhangt met verschillen in afbraak van bloedcellen of het vetgehalte in het bloed. Daarnaast onderzochten we of het (regelmatig) doneren van bloed invloed heeft op fysieke activiteit. Een deel van de deelnemers van Donor InZicht-III heeft een week lang een beweegmeter gedragen zodat wij nog beter inzicht konden krijgen in de fysieke activiteit van donors. Zijn donors die regelmatig doneren actief in het dagelijks leven? Of leidt veelvuldig doneren misschien tot minder fysieke activiteit? Resultaten van Donor InZicht zijn na te lezen in deze wetenschappelijke publicaties.
Blood-Match-Availability
Niet alleen een voldoende aantal bloeddonors, maar ook een grote diversiteit aan bloeddonors is belangrijk om patiënten goed te kunnen helpen. Mensen met verschillende etnische achtergronden hebben vaak verschillende bloedgroepen. Behalve de welbekende ABO- en rhesusbloedtypes, zoals A+ en O-, zijn er nog tientallen andere bloedgroepsystemen. Vooral voor patiënten die meerdere bloedtransfusies krijgen, bijvoorbeeld bij erfelijke bloedziektes als sikkelcelziekte, is het heel belangrijk dat er een goede “match” is tussen bloeddonor en patiënt. Om deze goede match te kunnen blijven maken, heeft Sanquin meer bloeddonors nodig met Afrikaanse “roots”. In het “Blood-Match-Availability”-project werd er onderzoek gedaan naar wat men tegenhoudt of juist motiveert om bloeddonor te worden. Op basis van dit onderzoek zullen nieuwe campagnes ontwikkeld worden om deze zeer belangrijke doelgroep beter te werven en behouden als bloeddonor.
Blood-Match-Supply
Donors geven bloed, patiënten ontvangen het. Dat klinkt vrij eenvoudig, maar bloed moet ook worden bewerkt, opgeslagen en naar ziekenhuizen getransporteerd. Bloed en bloedproducten zijn bovendien beperkt houdbaar. En, niet onbelangrijk: het bloed van de donor en de ontvanger moet goed bij elkaar passen. Door al deze logistieke processen en uitdagingen te verwerken in wiskundige modellen, kan hieraan worden gerekend. Zo komt het juiste bloed zo snel mogelijk bij de juiste patiënt.