“Je kan gerust spreken van het gesprek van de dag, de ernstige bijwerking van het COVID-19-vaccin van AstraZeneca”, vertelt Leendert Porcelijn van Sanquin Diagnostiek. “Het gaat om het optreden van een tekort aan bloedplaatjes (trombocytopenie) en trombose, tussen de 4 en 28 dagen na het toedienen van het vaccin. Deze zeer zeldzame bijwerking komt voor bij ongeveer 1:100.000 vaccinaties, voornamelijk bij mensen tussen de 20 en 60 jaar.”
Het vaccin wordt toegediend om je antistoffen tegen het coronavirus te laten maken. Je bent dan beter beschermd tegen het virus. De kans dat je daarna nog ernstig ziek wordt door het virus is vele malen kleiner. Het duurt ongeveer 5-16 dagen na de vaccinatie voordat je deze antistoffen hebt gemaakt.
Helaas lijken de antistoffen, bij dus ongeveer 1:100.000 vaccinaties, niet alleen te beschermen tegen het virus, maar ook de bloedplaatjes te activeren. Daardoor gaan de bloedplaatjes kapot en gaan ze klonteren, waardoor er een tekort aan bloedplaatjes en bloedstolling, oftewel trombose optreedt.
Sanquin Diagnostiek
Trombose en een tekort aan bloedplaatjes komt ook bij andere aandoeningen voor. De vaccinbijwerking heeft echter een heel andere behandeling nodig. Leendert: “Daarom is het heel belangrijk om de bijwerking vast te kunnen stellen. Er zijn hiervoor twee verschillende tests noodzakelijk, een test voor de antistoffen en een test die aantoont of de plaatjes geactiveerd zijn. Bij het Trombocyten/Leukocyten Serologie Laboratorium van Sanquin Diagnostiek verrichten we beide testen nu voor heel Nederland.”
Antistoffen uit donorbloed
Patiënten met de vaccinatie-bijwerking krijgen andere antistollingsmiddelen dan bij een gewone trombose. Ook krijgen ze afweeronderdrukkers en immunoglobuline. Dit is een plasmageneesmiddel dat bestaat uit antistoffen van donors. Deze antistoffen gaan de verstoorde afweerreactie tegen.
Met de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde en de Vereniging van Hematologisch Laboratoriumonderzoek en ook verschillende (academische) ziekenhuizen, is er vorige week een diagnostiekrichtlijn opgesteld voor VIPIT, vaccin-induced prothrombotic immune thrombocytopenia (ook wel VITT genoemd) zoals de bijwerking officieel heet, waarin geadviseerd wordt om bij het optreden van trombocytopenie en/of trombose 4-28 dagen na vaccinatie met het COVID-19-vaccin van AstraZeneca diagnostiek te laten verrichten bij Sanquin.
Lees meer over dit onderwerp en de testen op Sanquin.org (voor professionals)