Al tientallen jaren kunnen patiënten met extreem droge ogen behandeld worden met serumoogdruppels die worden gemaakt uit hun eigen bloed: autologe serumdruppels. Serum is de heldere vloeistof die overblijft als bloed gestold is. Serum lijkt erg op traanvocht, doordat het onder meer eiwitten bevat die een herstellend effect hebben op beschadigd hoornvlies. De serumoogdruppels kunnen daardoor de functie van natuurlijke tranen overnemen en zo het hoornvlies beschermen tegen beschadiging.
Donorbloed
Voor die patiënten met extreem droge ogen heeft Sanquin een innovatief bloedproduct ontwikkeld: serumoogdruppels gemaakt uit donorbloed. Onderzoekers van onze afdeling Product- en Procesontwikkeling Bloedtransfusietechnologie (PPO) hebben samen met het Radboudumc de effectiviteit van oogdruppels uit donorserum vergeleken met die uit eigen serum. Proefpersonen gebruikten een maand lang serumoogdruppels van eigen bloed en een maand lang donordruppels. Met vragenlijsten en onderzoek aan de ogen werden deze periodes met elkaar vergeleken. Pieter van der Meer is vanuit Sanquin betrokken bij dit onderzoek: “We hebben kunnen aantonen dat er minimale verschillen in werkzaamheid en bijwerkingen zijn tussen eigen serum en donorserum. Dit is een veelbelovende opstap, maar meer onderzoek is nodig.”
Praktische voordelen
Donordruppels kunnen een goede oplossing zijn voor patiënten die zelf niet in staat zijn bloed hiervoor af te staan, om medische of praktische redenen. Radboudumc-oogarts Cathrien Eggink: "Donor serumdruppels zijn te allen tijde beschikbaar, de patiënt hoeft na de donatie van het eigen bloed nu niet meer enkele uren te wachten tot de druppels gemaakt zijn!” De eigen oogarts die deze druppels wil voorschrijven kan deze aanvragen bij Sanquin. Op dit moment komt nog maar een beperkte groep patiënten in aanmerking voor deze oogdruppels.
Droge ogen
De meeste mensen die last hebben van droge ogen zijn geholpen met kunsttranen, oogdruppels die de tranen vervangen. Deze zijn gewoon bij drogist of apotheek te verkrijgen. Maar in Nederland lijden enkele honderden patiënten aan extreem droge ogen, waarbij deze kunsttranen niet voldoende helpen. Dit zijn mensen met aandoeningen van de ogen die door een ontoereikende traanfunctie extreem droge ogen hebben waardoor zelfs wondjes op het hoornvlies ontstaan. Deze kunnen pijnlijk zijn, of zelfs troebelingen in het hoornvlies veroorzaken waardoor het zicht gevaar loopt.
Voorbeelden zijn de droge ogen bij Sjögren syndroom, een auto-immuunziekte waarbij de traan- en speekselklieren ontstoken zijn, of chronische Graft versus Host-ziekte, een ernstige reactie na een stamceltransplantatie, waarbij donorcellen het lichaam van de ontvangende persoon aanvallen.
Informatie voor artsen over serumoogdruppels staat op Sanquin.org.
Over de publicatie in Acta Ophthalmologica: Allogeneic and autologous serum eye drops: a pilot double-blind randomized crossover trial – Pieter F. van der Meer, Sanne K. Verbakel, Aine Honohan, Jos Lorinser, Rogier M. Thurlings, Joannes F.M. Jacobs, Dirk de Korte, Catharina A. Eggink. DOI: 10.1111/aos.14788.