De eerste stap om bloed en andere bloedproducten zoals plasma zo veilig mogelijk te maken, begint bij de donor die het bloed geeft. Het is belangrijk dat donors hun bloed vrijwillig en onbetaald geven. Ze krijgen er geen vergoeding voor om te voorkomen dat ze hun bloed afstaan om andere redenen dan het willen helpen van medemensen. In landen waar donors wel betaald krijgen, worden aanzienlijk vaker besmettingen in het gedoneerde bloed gevonden.
Daarnaast test Sanquin het gedoneerde bloed op infectieziekten die via bloed overdraagbaar zijn: hiv, hepatitis B, hepatitis C, hepatitis E en syfilis. Het bloed van nieuwe donors testen we, naast deze vijf ziektes, ook op HTLV-I/II (het human T-cell lymphotropic virus, dat kan leiden tot leukemie). De tests worden enkele uren na de afname gedaan, binnen 32 uur wordt het bloed vrijgegeven voor gebruik.
Hoe goed en modern de screeningtests van Sanquin ook zijn, geen enkele test is in staat om een infectie in het vroegste stadium (dat wil zeggen in de eerste dagen tot weken van infectie) op te sporen. Infecties in de zogeheten ‘windowfase’, kunnen niet gevonden worden door de testprocedures. Wachten tot die windowfase voorbij is om daarna de donor nog eens te testen is niet mogelijk: bloedplaatjes en rode bloedcellen zijn respectievelijk maar 7 en 35 dagen houdbaar. Er blijft dus altijd een heel kleine, reële kans op besmetting.
Om dit risico tot een minimum te beperken, selecteert Sanquin bloeddonors die de laagste kans hebben op het oplopen van infecties. De selectie gebeurt met een uitgebreide medische vragenlijst die iedere donor voor elke donatie op de afnamelocatie invult. De medewerker bespreekt de ingevulde vragenlijst met de donor, eventueel volgt nog een gesprek met een donorarts. Iemand kan tijdelijk uitgesloten worden van donorschap, zoals vanwege het laten plaatsen van een tatoeage of piercing. Soms is de uitsluiting permanent, bijvoorbeeld voor mensen die na 1980 zelf een bloedtransfusie hebben ondergaan.
Naast een strenge donorselectie is donorbehoud heel belangrijk voor de veiligheid van bloed en bloedproducten. Nieuwe donors vormen namelijk een veel groter risico op besmetting dan bestaande donors. In tegenstelling tot veel andere bloedvoorzieningsorganisaties neemt Sanquin van nieuwe donors de eerste keer dan ook geen bloed af voor transfusie. Alleen een paar buisjes voor de verschillende tests. Verder wordt geprobeerd bestaande donors zoveel mogelijk te behouden. Want hoe trouwer het donorbestand, des te minder kans op infecties.