Veelgestelde vragen

Voor het AB0-bloedgroepsysteem gelden de volgende principes:

•Bloed van bloedgroep 0 kan aan iedereen worden toegediend. 
•Bloedgroep A kan worden toegediend aan patiënten met A en AB. 
•Bloedgroep B kan worden toegediend aan patiënten met B en AB. 
•AB kan alleen worden toegediend aan mensen die zelf ook AB hebben. 

Voor het rhesus-bloedgroepsysteem gelden de volgende principes:

•RhD-negatief bloed kan aan iedereen worden toegediend.
•RhD-positief bloed kan alleen worden toegediend aan mensen die zelf RhD-positief zijn.  

Bovenstaande regels gelden voor bloed, niet voor bloedplasma. Als een patiënt door eerdere bloedtransfusies of een zwangerschap een antistof tegen een bepaalde bloedgroep heeft ontwikkeld, dan moet naast de bovengenoemde AB0- en rhesus-bloedgroepen ook met andere bloedgroepen rekening worden gehouden.

Vrouwen

Daarnaast zijn er voor vrouwen jonger dan 45 jaar extra voorwaarden bij de selectie van donorbloed. Naast de AB0- en RhD-bloedgroep wordt er dan ook gekeken naar de bloedgroepen Rhc, RhE (van het rhesus-systeem) en naar de bloedgroep K (van het Kell-systeem). Voor vrouwen met een kinderwens is het belangrijk dat zij door een bloedtransfusie niet worden gesensibiliseerd  door delen van het donorbloed, zoals bijvoorbeeld het K-antigeen van het Kell-systeem. Wanneer dit wel gebeurt, maken zij antistoffen aan die later problemen kunnen geven bij een nieuwe bloedtransfusie of bij een pasgeboren baby.

Bloed van bloedgroep O-negatief kan over het algemeen aan iedereen worden toegediend. Iemand met deze bloedgroep wordt ook wel een 'algemene gever' genoemd.

Van iedere donor wordt een aantal bloedgroepen bepaald. Dit betreft de bloedgroepen van de rode bloedcellen, waaronder de ABO- en de rhesus (D)-bloedgroep. Maar ook de witte bloedcellen

(leukocyten) en de bloedplaatjes (trombocyten) bezitten bloedgroepen. Het meest bekende bloedgroepsysteem van witte bloedcellen, stamcellen en bloedplaatjes is het HLA-systeem.

Van een deel van de bij Sanquin geregistreerde donors is de HLA-typering bekend. Deze HLA-typeringen geven Sanquin de mogelijkheid speciale bloedproducten te vervaardigen zoals HLA-getypeerd trombocytenconcentraat.

Als je besmet raakt met een virus of een andere ziektekiem, ziekteverwekker, bacterie of micro-organisme, maakt je afweersysteem een antistof aan om de ziekteverwekker onschadelijk te maken. Je wordt dan vaak ziek, maar je geneest meestal weer. Soms is de verwekker te sterk of te hardnekkig, of je afweersysteem schiet te kort.

In sommige gevallen is ziekte te voorkomen door vaccinatie. Je afweersysteem wordt dan in aanraking gebracht met een verzwakte of gedode verwekker. Dan wordt je meestal niet ziek, terwijl je wel antistoffen aanmaakt. Als je vervolgens besmet raakt met de ziekteverwekker, word je vervolgens niet ziek aangezien je antistoffen al beschikbaar zijn.

Het is ook mogelijk om een mens te beschermen en genezen met de antistoffen van een ander mens. 

Ja, maar dit is maar een klein deel. Gemiddeld heeft een mens vijf liter bloed. Je geeft 500 ml per bloeddonatie of, afhankelijk van lengte en gewicht, 500 tot 820 ml plasma per plasmadonatie. Daardoor geef je maar zo’n 10 procent van je antistoffen af. Uit het plasma van volbloed- en de meeste plasmaferese-procedures wordt van deze antistoffen bijvoorbeeld ook IVIG - intraveneuze immunoglobulinen - gemaakt. Dit wordt gebruikt bij mensen met afweerstoornissen of bij een auto-immuunziekte.

Als je gezond bent, kun je deze antistoffen zonder problemen missen. Je lichaam maakt deze antistoffen overigens gewoon weer aan. Ook de antistoffen die je na een vaccinatie hebt opgebouwd, kunnen tijdens een donatie dalen. Dit verschilt per soort antistof en per donor. Ook dit is niet erg. Je lichaam heeft namelijk geheugencellen die - zodra er een nieuw contact is met de ziekteverwekker - weer actief antistoffen zullen maken. Deze geheugencellen bevinden zich voornamelijk buiten de bloedbaan in de lymfeklieren en milt. Hierdoor nemen je afweercellen nauwelijks af bij een bloed- of plasmadonatie.

Stamcellen zijn cellen die nieuwe cellen voortbrengen en zitten in de beenmergholtes van onze botten. Bloedstamcellen maken de cellen die je in je bloed kunt vinden: rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes (trombocyten).

Het beenmerg is een soort kraamkamer waar voortdurend nieuwe, jonge bloedcellen worden geboren. Zodra ze rijp zijn, worden ze vanuit het beenmerg vrijgelaten in het bloed. Jouw bloed wordt dus doorlopend vernieuwd.

Door bloed te geven kan je ijzervoorraad soms gaan dalen. Om een grote daling van je voorraad op tijd te signaleren, is de meting van alleen je Hb-gehalte bij elke donatie niet afdoende. Daarom bepalen we bij bloeddonors met enige regelmaat de ferritinewaarde. Dit is een maat voor de ijzervoorraad in je lichaam.

Je hebt zelf niet zoveel invloed op je ferritinegehalte. De tijd voor herstel van de ijzervoorraad wordt vooral bepaald door genetische aanleg en is voor iedereen verschillend. Ook tussen mannen en vrouwen is er verschil. Voeding speelt wel een rol, maar met een gevarieerd en gezond eetpatroon krijgen de meeste mensen voldoende ijzer binnen om de voorraad aan te vullen.

Als wij de indruk krijgen dat er een medische oorzaak zou kunnen zijn voor een lage waarde, dan verwijzen we je door naar je huisarts. Zijn jouw donaties de reden van een laag gehalte? Dan kunnen we het maximaal aantal donaties per jaar verlagen.

Sanquin heeft in Nederland de taak om de bloedvoorziening te organiseren. Dat begint bij het zorgen voor voldoende donors die bereid zijn vrijwillig en onbetaald bloed te doneren. Vanuit deze donaties maakt Sanquin de bloedproducten die de Nederlandse ziekenhuizen nodig hebben. Daarnaast voorziet Sanquin de Nederlandse Militaire Bloedbank en de VN-vredesmissies van bloed.

Militaire Bloedbank
De medische ondersteuning voor de VN-missies waar Nederland aan meedoet valt onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van Defensie. De bloedvoorziening voor deze missies wordt uitgevoerd door de Militaire Bloedbank.

VN-vredesmissies
Een zeer klein deel van de bloedproducten wordt geleverd aan de Verenigde Naties in het kader van noodhulpverlening bij internationale missies. Dit zijn geen gevechtsmissies, maar missies om de stabiliteit en vrede in bepaalde gebieden te ondersteunen. Voor deze missies worden vaak lokale VN-militairen ingezet. De VN is verantwoordelijk voor de organisatie van de medische ondersteuning van deze missies. De VN doet hiervoor een beroep op VN-partners, aangezien de lokale medische voorzieningen meestal ontoereikend zijn. De VN doet hiervoor dus ook een beroep op Nederland.

Hb staat voor hemoglobine en een deel daarvan bestaat uit ijzer. Omdat hemoglobine zuurstof en koolstofdioxide vervoert in je lichaam, zegt de Hb-waarde iets over het vermogen van je bloed om zuurstof te vervoeren. 

Na een bloeddonatie daalt je Hb-waarde een beetje. Daarom meten we voor iedere donatie je Hb-waarde door middel van een vingerprik om te zien of je genoeg reserve Hb hebt zodat zo’n daling geen probleem zou moeten zijn.

De ferritinewaarde in je bloed is een maat voor de totale ijzervoorraad in je lichaam. Vanuit deze voorraad wordt na een donatie je Hb weer aangevuld, maar dan moet er wel voldoende ijzervoorraad aanwezig zijn. Dat is de reden dat we met enige regelmaat bij bloeddonors ook de ferritinewaarde meten. Als dat te laag is, dan stellen we de periode tot de volgende donatie iets langer uit. Hiermee voorkomen we dan dat op den duur ook het Hb gaat dalen. De hoogte van het ferritinegehalte is van belang voor de langere termijn en hoeft daarom ook niet iedere keer gemeten te worden.

De ferritinemeting is niet opgenomen in de Europese richtlijn. Wel zijn er landen die deze meting al uitvoeren (Tsjechië, Italië en Denemarken). Daarnaast zijn er enkele landen die onderzoek doen naar het invoeren van de ferritinemeting (Oostenrijk, Kroatië, Frankrijk, Malta, Portugal en het Verenigd Koninkrijk).