Veelgestelde vragen

Sanquin at Work is een nieuw communicatieconcept speciaal gericht op bedrijven, ontwikkeld door Sanquin Communicatie. Het basisprincipe is simpel: Sanquin Communicatie roept HR- en MVO-managers van bedrijven op om hun medewerkers bloed te laten doneren onder werktijd. Kortom, de werkgever doneert tijd en de medewerker bloed. Zo proberen we de drempel ‘gebrek aan tijd’ bij onze donors weg te nemen en nieuwe donors te werven. De donor meldt zich aan via onze website en kiest zelf bij welke bloedbank hij of zij bloed geeft, bijvoorbeeld vlakbij huis of juist vlakbij kantoor.

Ja. Als je telefonisch of aan de balie bij de bloedbank een afspraak maakt, dan zie je deze afspraak ook staan in MijnSanquin.

Je mag pas een week na de ingreep doneren. Ook moeten de hechtingen zijn opgelost of verwijderd. Heb je een ontsteking? Dan moet je eerst wachten tot je 2 weken lang geen klachten meer hebt en/of 2 weken lang geen antibiotica meer gebruikt.

De actiecode is geldig t/m 31 maart 2026.  
De geldigheidsdatum staat ook in de mail waarin je de actiecode hebt ontvangen.

Als donor is het mogelijk dat je een keer wordt uitgesteld als je wilt komen doneren. Bijvoorbeeld omdat je een te lage hemoglobinewaarde hebt, omdat je pasgeleden op reis bent geweest of omdat je recent een tatoeage hebt laten zetten. Een deel van de donors die op de bloedbanklocatie uitgesteld wordt, komt niet meer terug om opnieuw te doneren. Uit ons onderzoek bleek dat vooral nieuwe en gereactiveerde donors vaker niet meer terugkwamen, terwijl zij ook al een groter risico hadden om uitgesteld te worden (Spekman, Van Tilburg & Merz, 2019). In een poging om de uitstel-ervaring minder onprettig te maken (en zo uitval van donors te voorkomen), deden we daarnaast een grootschalig veldonderzoek waarbij we verschillende methodes uitprobeerden om uitgestelde donors te motiveren om terug te komen (Spekman, Van Tilburg, & Merz, 2022).

De resultaten daarvan lieten zien dat het aanbieden van een alternatieve goede daad (zoals een kaartje schrijven voor een patiënt, of het invullen van een vragenlijst om Sanquin meer inzicht in haar donors te geven) niet leidde tot een hogere terugkeer. Tegelijkertijd vonden we wél een hogere terugkeer bij de groep donors die na uitstel een folder kreeg met daarin uitleg over het nut van uitstel voor zowel de patiënt als de donor zelf. Soortgelijke bevindingen komen ook naar voren uit ander onderzoek. Sanquin zou er – met het oog op donorbehoud – dus goed aan doen om meer aandacht te geven aan donors die een uitstel krijgen, vooral als dit uitstel op de bloedbank- locatie plaatsvindt.

Meer weten over dit project en soortgelijke projecten? Bezoek dan eens de Donor Research website: www.donor-research.org

Tot 17 april 2023 plan je je afspraken nog via het huidige MijnSanquin. Al je afspraken worden overgezet naar de nieuwe omgeving. Je kunt natuurlijk ook nog steeds telefonisch  (088-7308686, lokaal tarief) of bij de balie van de bloedbank je afspraken maken.

Je kunt je aanmelden als bloeddonor als je tussen de 18 en 65 jaar bent. Bloed geven is mogelijk tot en met 79 jaar.

Donors die 65 jaar of ouder zijn worden jaarlijks gekeurd door de donorarts. Tijdens deze seniorkeuring beoordeelt de donorarts of je fit genoeg bent en geen klachten hebt die wijzen op hart- en vaatziekten.

Sanquin is een not-for-profit organisatie. Alle eventuele baten van dienstverlening of producten uit de eigen bedrijfsonderdelen wordt conform de doelstelling van Sanquin geïnvesteerd in de eigen organisatie en de verbetering van de gezondheidszorg. Hier leggen we daar meer over uit.

Sanquin kan zelf geen plasmageneesmiddelen produceren. Plasmadonaties worden daarom voor het grootste deel verkocht aan een farmaceutisch bedrijf die het verwerkt tot plasmageneesmiddelen en deze beschikbaar maakt voor Nederlandse patiënten. 

De Nederlandse markt voor plasmageneesmiddelen is open en toegankelijk voor internationale, commerciële farmaceuten. Deze plasmageneesmiddelen worden zodoende tegen marktconforme, commerciële prijzen verkocht. Lees hier meer.

Ja, maar dit is maar een klein deel. Gemiddeld heeft een mens vijf liter bloed. Je geeft 500 ml per bloeddonatie of, afhankelijk van lengte en gewicht, 500 tot 820 ml plasma per plasmadonatie. Daardoor geef je maar zo’n 10 procent van je antistoffen af. Uit het plasma van volbloed- en de meeste plasmaferese-procedures wordt van deze antistoffen bijvoorbeeld ook IVIG - intraveneuze immunoglobulinen - gemaakt. Dit wordt gebruikt bij mensen met afweerstoornissen of bij een auto-immuunziekte.

Als je gezond bent, kun je deze antistoffen zonder problemen missen. Je lichaam maakt deze antistoffen overigens gewoon weer aan. Ook de antistoffen die je na een vaccinatie hebt opgebouwd, kunnen tijdens een donatie dalen. Dit verschilt per soort antistof en per donor. Ook dit is niet erg. Je lichaam heeft namelijk geheugencellen die - zodra er een nieuw contact is met de ziekteverwekker - weer actief antistoffen zullen maken. Deze geheugencellen bevinden zich voornamelijk buiten de bloedbaan in de lymfeklieren en milt. Hierdoor nemen je afweercellen nauwelijks af bij een bloed- of plasmadonatie.

Lees meer over ferritine en de meting van de Bloedbank. 

Sanquin heeft vaste en mobiele afnames in Nederland. Per e-mail krijg je een oproep bij jou – zo dicht mogelijk – in de buurt. Voor de een zal het iets verder reizen zijn dan voor de ander. Kijk bij de afnamelocaties waar jij in dichtbij huis of werk als donor bloed kunt geven.

Je kunt bij de meeste vaste bloedbanken plasma doneren. Bij mobiele bloedbanken kun je alleen bloed geven. Wil je zeker weten of het mogelijk is om te doneren bij een bepaalde locatie? Kijk dan even in de locatiezoeker.

Elke donatie die je doet, wordt getest op hiv, Hepatitis B, Hepatitis C en Syfilis. Alleen bij je eerste bezoek als donor wordt je bloed ook getest op het HTLV, een zeldzame virusinfectie in Europa. Uiteraard zijn er nog veel meer infectieziektes die via het bloed overdraagbaar zijn, maar waar we niet op testen. Dit zou ondoenlijk zijn en het bloed zou hierdoor te duur worden voor de ziekenhuizen. Daarom moeten we ook grote groepen mensen tijdelijk uitstel van donatie geven, zoals donors die buiten Europa zijn geweest. Zo kunnen we het bloed zonder al te veel testen toch zo veilig mogelijk maken.

Als je vragen hebt over jouw stamceldonorschap kun je direct contact opnemen met Matchis.

Dit onderzoek naar de ontwikkeling van dit soort kankerbehandelingen vindt in Nederland plaats in de laboratoria van academische ziekenhuizen, kankerinstituten en ook in biotechnologie bedrijven. Na ontwikkeling in deze laboratoria worden er ook klinische studies verricht, waarbij in studieverband van laboratoria en ziekenhuizen een aantal patiënten behandeld worden met deze cellen. Er is nog veel onderzoek nodig om deze behandelingen veilig en betrouwbaar te maken.

Het beenmerg in je borstbeen, de ribben en het bekken produceert rode bloedcellen. Ongeveer een derde van het totale cel volume van een rode bloedcel is hemoglobine. Je nieren maken een hormoon (erytropoëtine) aan dat het beenmerg stimuleert rode bloedcellen te maken.

Het Sanquin Research Fund staat open voor alle Sanquin-onderzoekers met een goed idee. Een onafhankelijke wetenschappelijke raad beoordeelt alle onderzoeksvoorstellen en ziet toe op de voortgang van het onderzoek en transparante verantwoording van de bestede middelen.

Sanquin stelt serum beschikbaar voor verschillende toepassingen; zowel binnen Sanquin, als binnen verschillende ziekenhuizen en bedrijven. Serum is de vloeistof die overblijft als je bloed laat stollen. Dit serum kan voor verschillende toepassingen worden gebruikt. Hieronder vind je een beschrijving van deze toepassingen. 

Serumoogdruppels
In Nederland zijn er tussen de 5.000 en 10.000 patiënten met extreem droge ogen als gevolg van een aandoening. Dit kan bijvoorbeeld komen door bepaalde auto-immuunziekten of hoornvliesschade. Ook stamceltransplantatie of chemotherapie kan dit veroorzaken. Serumoogdruppels gemaakt uit donorbloed kunnen het leven van die patiënten een stuk aangenamer maken.
Sanquin Bloedbank bereidt deze oogdruppels van serum uit donorbloed. Serum bevat alle benodigde groeifactoren, andere eiwitten, mineralen en vitamines om de schade en/of de verstoring van de traanfilm te herstellen. Van één donatie maken we ongeveer 1.500 doseringen oogdruppels. Dit is voldoende om één patiënt een jaar lang te kunnen behandelen.

Serum voor celkweken
Serum bevat alle benodigde groeifactoren, eiwitten, mineralen en vitamines die cellen nodig hebben om te groeien. Om deze reden is serum onmisbaar bij het kweken van menselijke cellen. Op verschillende plaatsen in Nederland wordt onderzoek gedaan naar een nieuwe, bijzondere manier om kanker te behandelen. Dit wordt immuuntherapie genoemd. Bij immuuntherapie gebruikt men menselijke afweercellen. Vaak zijn deze afkomstig van de patiënt zelf of uit een andere bron zoals navelstrengbloed. Deze cellen worden buiten het lichaam “opgekweekt” en geactiveerd om kankercellen te herkennen. Bij het kweken is een kleine hoeveelheid serum van donors onmisbaar om te zorgen dat de cellen kunnen groeien. Daarna worden de immuuntherapiecellen aan de patiënt gegeven, met de bedoeling dat ze actief op zoek gaan naar kankercellen. Samen met de afweercellen van de patiënt zelf kunnen de immuuntherapiecellen kankercellen opruimen.

De ontwikkeling van dit soort kankerbehandelingen wordt in Nederland gedaan in laboratoria van academische ziekenhuizen, kankerinstituten en farmaceutische en biotech bedrijven. Sanquin levert serum voor de ontwikkeling van de immuuntherapie in laboratoria en ook voor de klinische studies in ziekenhuizen. Daarbij worden patiënten behandeld met de nieuwe immuuntherapie. Dat onderzoek is nodig om te zorgen dat deze behandelingen veilig en betrouwbaar kunnen worden uitgevoerd.

Naast het gebruik van serum bij het ontwikkelen van kankerbehandelingen wordt serum ook gebruikt bij andere celkweken. Bijvoorbeeld bij transplantatie van de eilandjes van Langerhans. Dit zijn de celgroepen uit de alvleesklier die het hormoon insuline produceren. Bij patiënten met diabetes (suikerziekte) werken deze eilandjes van Langerhans niet goed meer. Soms is het mogelijk een transplantatie uit te voeren met eilandjes van Langerhans van een donor. De cellen worden dan geïsoleerd uit een donor-alvleesklier. Voordat ze getransplanteerd kunnen worden, moeten ze een aantal dagen in leven worden gehouden in het laboratorium. In die periode is donorserum nodig om de cellen gezond te houden tot ze kunnen worden toegediend aan de patiënt. 

Serum voor onderzoek
Voor sommige wetenschappelijk onderzoeken is er ook serum nodig. Een klein (overblijvend) deel van het gedoneerde serum wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Deze onderzoeken kunnen worden gedaan door ziekenhuizen en onderzoeksinstellingen, maar ook door farmaceutische en biotech bedrijven.

Sanquin Bloedvoorziening stelt veiligheid voorop, zowel voor donors als patiënten. We testen al het gedoneerde bloed op de volgende overdraagbare infectieziekten: 

-hiv
-Hepatitis B
-Hepatitis C
-Syfilis
-HTLV-I/II (alleen bij nieuwe donors)

De verwekkers van deze vijf ziekten kunnen lang, soms levenslang, in het bloed aanwezig blijven. Wanneer een virus of bacterie in je bloed zit, ben je een drager van de ziekte. Hiervan merk je zelf soms helemaal niets, maar je bloed is wel besmet. Wanneer je besmet bent met één van deze vijf infectieziekten, dan lichten we je altijd in. 
 

Plasma bevat veel verschillende soorten eiwitten, die allemaal een functie hebben in ons lichaam. Een deel van die eiwitten wordt bij een farmaceutische plasmaverwerker uit het plasma gehaald. Ze maken er geneesmiddelen van voor mensen die de eiwitten zelf niet of niet voldoende aanmaken. Bijvoorbeeld mensen met een stollingsziekte, afweerstoornis, auto-immuunziekte, zenuw- of spieraandoening of een ontstekingsziekte.

De belangrijkste eiwitten zijn:

• Immunoglobulinen; deze antistoffen kunnen patiënten met afweerstoornissen beschermen tegen infecties. Ook worden mensen met auto-immuunziekten en spierziekten behandeld met antistoffen.
• Albumine; dat wordt gebruikt bij veel bloedverlies of ernstige brandwonden. Dit eiwit zorgt ervoor dat het water in de bloedvaten blijft en niet weglekt naar de weefsels. Ook zorgt albumine voor transport van allerlei stoffen in het bloed.
• Stollingsfactoren; Dit zijn eiwitten die samen met de bloedplaatjes ervoor zorgen dat het bloed kan stollen. Stollingsfactoren uit Nederlands plasma worden ingezet om bloedingen tegen te gaan bij mensen die bloedverdunners gebruiken en een acute bloeding hebben of geopereerd moeten worden.

Plasma kan ook aan ziekenhuizen worden geleverd. Daar wordt het dan als transfusie toegediend aan patiënten in acute, soms levensbedreigende situaties. Bijvoorbeeld aan patiënten met massaal bloedverlies of brandwonden, of met een stollingsstoornis die direct behandeld moet worden.

Sanquin is verantwoordelijk voor de afname, bewerking en uitgifte van bloed en bloedproducten. Daarbij kijkt Sanquin actief naar verdere innovaties op dat gebied, om bloedproducten verder te verbeteren en het gebruik er van te reduceren. Daarnaast doet Sanquin wetenschappelijk onderzoek, voert Sanquin diagnostische tests uit en is het verantwoordelijk voor de levering van plasmageneesmiddelen in Nederland

Daarmee is Sanquin een complexe organisatie om te besturen, met wettelijke taken die het publieke belang dienen en private, commerciële activiteiten in de zorg. Het salaris van de bestuurders van Stichting Sanquin Bloedvoorziening is gebaseerd op de gecombineerde verantwoordelijkheden van beide activiteiten. Deze voldoen aan de wettelijke regels van de Wet Normering Topinkomens (WNT) zoals die voor de zorgsector worden toegepast.

Meer weten?

Salarissen van bestuurders van Sanquin

Het kan zijn dat je bloedvaten dun zijn. Dat komt door aanleg of als je koude handen hebt. De trage snelheid heeft niets te maken met een slechte bloedsomloop, met dun of dik bloed of met je gezondheid. Als de afname langzaam gaat krijg je een knijpkussentje. Door het knijpen met je hand gebruik je de armspieren als een soort pomp om het bloed sneller rond te pompen. Daardoor wordt de stroomsnelheid groter.

Op dit moment is er ruim voldoende voorraad om te voldoen aan de te verwachten vraag. Onze capaciteit op de afnamelocaties hebben we hard nodig om de reguliere plasma-inzameling op peil te houden. Daarnaast verwachten we dat dankzij het vaccinatieprogramma steeds meer mensen zelf antistoffen hebben aangemaakt en zal groepsimmuniteit de kwetsbaren steeds beter beschermen, waardoor de behoefte aan dit geneesmiddel hopelijk minder zal worden. Mocht in de toekomst het einde van de voorraad in zicht raken en er nog steeds voldoende vraag naar het anti-COVID-19- geneesmiddel zijn, dan kunnen we het inzamelingsprogramma altijd weer opstarten.

Er gaan veel verhalen rond die zorgen opwekken. Sommige van die verhalen missen medische onderbouwing. Andere artikelen pretenderen wetenschappelijk te zijn. Er bestaan ook complete medische magazines die zich voordoen als wetenschappelijk, maar in feite zijn opgericht om een vooringenomen standpunt duidelijk te maken.

Een wetenschappelijk artikel dat niet peer-reviewed is, heeft (nog) niet de kritische toets van andere experts in het medisch gebied doorstaan. Totdat een artikel peer-reviewed en gepubliceerd is, heeft de wetenschappelijke gemeenschap dus niet kunnen vaststellen of de inhoud ervan een wezenlijke en juiste bijdrage levert. Daarmee is het onduidelijk of het onderzoek reproduceerbaar is, of dat het onderzoek in voldoende detail is beschreven. Bij gepubliceerd onderzoek zonder peer-review is dus niet gecontroleerd of de getrokken conclusies logisch en juist zijn. 

Veel bloed en veel bloedproducten zoals bloedplaatjes gaan naar mensen met een matig of slecht werkend afweersysteem, met een matige of slechte weerstand tegen bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers. Denk daarbij aan patiënten met kanker die een chemokuur ondergaan. Als een ziekteverwekker voor jou - met een goed werkend afweersysteem - weinig gevolgen heeft, kan dat voor patiënten wel ernstige gevolgen hebben. Daarom moeten we rekening houden met ogenschijnlijk kleine kwalen.

DWD is belangrijk omdat donors de beste ambassadeurs zijn van het bloeddonorschap. Donors weten als geen ander hoe het bloeddonorschap in elkaar steekt en kunnen dit heel goed uitleggen aan anderen. Het bloeddonorschap is iets om trots op te zijn. Donors dragen hun donorschap dan ook meestal uit op een positieve manier. DWD is één van de meest succesvolle wervingsmethoden. We werven op deze manier veel nieuwe donors.

In vergelijking met een vaste locatie is de ruimte en daardoor de capaciteit van een mobiele afnamelocatie (MAL) natuurlijk kleiner. Ook komen de meeste mobiele afnamelocaties minder dan twaalf keer per jaar langs. Daardoor is er op sommige locaties sprake van een langere wachttijd voor de eerste afspraak. Als dat bij jou het geval is, dan vragen we je om naar een nabijgelegen locatie te komen voor de eerste afspraak. Zo kunnen we je sneller helpen. Uiteraard krijg je daarna voor de eerste donatie gewoon een uitnodiging om langs te komen bij de MAL van jouw keuze. Via de locatiezoeker kun je zien waar de dichtstbijzijnde locatie is.

Door water te drinken rekt de maagwand uit. Dit geeft een signaal aan het zenuwstelsel. Hierdoor blijft de bloeddruk beter op peil. Daardoor voorkom je flauwvallen. Ook een liggende houding bij de afname zorgt voor een stabiele bloeddruk.

Als datum voor Wereld Bloeddonordag is 14 juni gekozen; de verjaardag van Karl Landsteiner, Nobelprijswinnaar en uitvinder van het AB0 bloedgroepsysteem. 

Op dit moment hebben 62 landen hun bloedvoorziening gebaseerd op volledige vrijwillige en onbetaalde donaties. In 2002 waren dit er 39. In lijn met de '2009 Melbourne Declaration', welke landen oproept om 100% vrijwillige en onbetaalde donaties te bereiken voor 2020, heeft WBDD zich ten doel gesteld: 

• Het bewustzijn te vergroten over de vitale rol van bloedtransfusies bij het redden van levens en verbeteren van de gezondheid van miljoenen mensen ieder jaar.
• Meer mensen te motiveren om trouwe donors te worden, om op die manier de bloedvoorziening te kunnen garanderen.
• Donors te erkennen als publieke rolmodellen in de gezondheidszorg; dankzij hun gezonde levensstijl en de keuring die zij krijgen, kunnen zij regelmatig bloed geven.

Zie je geen tijdstippen staan waar je uit kunt kiezen? Dan zijn alle tijdstippen voor die dag vol. Kies een andere datum om een afspraak in te plannen.
💡 Tip: doordat donors ook afspraken verplaatsen wisselt de beschikbaarheid gedurende de dagen en weken. Het is daarom een goed idee om regelmatig de agenda nog eens te checken of er al tijdvakken vrijgekomen zijn. 

Door het stolproces bevat het serum allerlei eiwitten die wondgenezing bevorderen. Deze eiwitten ontbreken in plasma en dit is daarom minder effectief gebleken.

De overheid heeft vastgesteld dat ons land wat betreft de bloedvoorziening zelfvoorzienend wil zijn. Dit is vastgelegd in de Wet inzake bloedvoorziening. 

Meer weten?

Lees meer over de Europese prijzen voor bloedproducten.

Met jouw bloed en/of plasma kunnen we levens redden en verbeteren. Daar zijn we je heel dankbaar voor. Als bedankje ontvang je tijdelijk na je donatie, een e-mail met een actiecode om een gratis kaart inclusief postzegel, te verzenden bij Kaartje2go.  

Bloedvoorzieningsorganisaties in Europa hanteren als ethisch uitgangspunt dat er niet voor lichaamsmateriaal wordt betaald. Bovendien is onbetaald doneren bevorderlijk voor de veiligheid van het bloed. Ook al wordt alle bloed getest, sommige ziekten worden pas na langere tijd aantoonbaar in het bloed. Correcte beantwoording van de vragen is daarom van groot belang. Als iemand bloed geeft omdat hij er geld voor krijgt, bestaat het risico dat hij de vragenlijst niet eerlijk invult. De veiligheid van het bloed kan dan in gevaar komen.

Het is de bedoeling dat de donor alle vragen op de vragenlijst eerlijk beantwoordt. In de vragenlijst staat een aantal privacygevoelige vragen over seksuele contacten. Het kan voorkomen dat de donor zich pas tijdens het invullen van het formulier realiseert dat hij of zij een 'risicovraag' met 'ja' moet beantwoorden, maar dit vanwege het bijzijn van een gezinslid of kennis niet durft. Dit kan tot een vervelende situatie leiden en bovendien voor de ontvanger van het bloed een groot risico inhouden. Sanquin wil te allen tijde voorkomen dat dit gebeurt. Daarom geldt de regel dat kinderen ouder dan zes jaar niet meer mee mogen in de keuringskamer. Ook partners en ouders mogen om dezelfde reden niet mee in de keuringskamer, ook niet als zij aangeven geen geheimen te hebben voor elkaar.

Malariaparasieten zitten een gedeelte van hun levenscyclus in rode bloedcellen. Pas als die cellen massaal ten onder gaan, word je ziek. Een donor die gezond lijkt, kan dus toch via de rode bloedcellen een patiënt besmetten. Daarom mag een donor pas na een halfjaar zonder malariaverschijnselen weer bloed geven. Het is ook belangrijk dat de donor geen ziekteverschijnselen heeft gehad. Plasma bevat nauwelijks rode cellen en ondergaat nog een behandeling. Daardoor is overdracht met plasma niet mogelijk. In verband met andere infectieziekten moet een plasmadonor - net als een bloeddonor - na terugkomst uit een land buiten Europa wel 28 dagen wachten met geven.

Slechts 3% van alle Nederlanders heeft bloedgroep AB, wat betekent dat ook slechts 3% van alle patiënten die bloedgroep heeft. Rode cellen met bloedgroep AB kunnen alleen worden gegeven aan patiënten met diezelfde bloedgroep, terwijl patiënten met bloedgroep AB ook bloed met bloedgroep A, B of O kunnen ontvangen. Door de beperkte houdbaarheid van bloed hebben we relatief weinig bloed met bloedgroep AB nodig, waardoor jij minder vaak wordt opgeroepen dan andere donors.

Met bloedgroep AB ben je juist zeer geschikt als serumdonor. Donors met bloedgroep AB hebben namelijk geen antistoffen tegen de andere bloedgroepen A, B en O. Serum van AB-donors kan daarom gebruikt worden voor het kweken van immuuncellen van alle bloedgroepen.

Omdat vrouwelijke donors tijdens een zwangerschap antistoffen tegen de baby kunnen maken, die hun hele leven aanwezig blijven, zijn zij minder geschikt. Dezelfde antistoffen kunnen namelijk ook afweerreacties tegen de cellen van de patiënt veroorzaken.

Dankzij de vragenlijst op het keurings-en afnameformulier (het KAF) en de vragen die door de medewerkers van Sanquin gesteld worden, kunnen we beoordelen of je gezondheidstoestand het op dat moment toelaat om bloed of plasma te geven. Dit is van belang voor de donor en voor de ontvanger van het bloed of het plasma. Correcte, waarheidsgetrouwe antwoorden zijn van groot belang voor de veiligheid van het bloed.

Omdat er nog altijd geen concrete medisch-wetenschappelijke aanleiding is om dat te doen. Sanquin houdt geen aparte bloedvoorraden aan op basis van persoonlijke voorkeur, en is daar ook niet voor ingericht.

Daarnaast heeft meer dan 99% van Nederlandse donors antistoffen, waarvan veruit het grootste deel als gevolg van vaccinatie. Dat maakt het praktisch onmogelijk om voldoende voorraad aan te houden van de verschillende benodigde bloedgroepen afkomstig van niet-gevaccineerde donors. 

Tenslotte, als we dit al zouden willen, vereist dit een volkomen nieuwe opzet van bloedafname, bewerking en opslag. Dat betekent een enorme investering, zonder enige wetenschappelijk gebaseerde reden of melding vanuit behandelende artsen dat dit nodig zou zijn.

Sanquin is actief in zowel het publieke domein (bloedbank) als het private domein (diagnostische diensten en beschikbaar stellen van geneesmiddelen). De minister van VWS wil graag dat de publieke en marktconforme activiteiten van Sanquin juridisch gescheiden zijn, zodat onze wettelijke taak – de bloedvoorziening – geen risico loopt door marktconforme activiteiten.

Ook Sanquin zelf vindt deze scheiding belangrijk, omdat het transparant is en omdat het qua financiële huishouding overzichtelijker is. Het geeft meer duidelijkheid, ook voor externe partijen waarmee de verschillende organisatieonderdelen samenwerken. Als onderdeel van deze juridische herstructurering heeft Stichting Sanquin de divisies Diagnostiek en Sanquinnovate ondergebracht in de juridische entiteit van Besloten Vennootschappen.

Indien de bv’s een positief resultaat behalen, dan blijft de winst binnen de Sanquin-organisatie. Sanquin blijft een not-for-profit karakter behouden en zal geen winst uitkeren aan derden. Er zijn geen externe aandeelhouders die aanspraak kunnen maken op dividend. De winst zal worden aangewend voor investeringen in materiaal, processen, huisvesting, mensen en onderzoek, net zoals nu binnen de stichting het geval is.

Meer weten?

Juridische structuur en beleidsplan

Voor wetenschappelijk onderzoek is juist een concrete aanleiding nodig, dus iets specifieks om te onderzoeken. Zoals een daadwerkelijke complicatie na bloedtransfusie, waarbij een andere oorzaak dan vaccinatiestatus van de donor is uitgesloten. Een algemene zorg of een vermoeden zonder fundament is zo breed en niet concreet te maken, dat het wetenschappelijk niet kan worden bevestigd of ontkend. 

Sinds de Covid-19 uitbraak (en de vaccinaties tegen Covid-19) is vanuit medisch-wetenschappelijke hoek nog altijd geen aanleiding ontstaan om te vermoeden dat bloedproducten minder veilig zouden zijn. Desondanks blijven er veel zorgen leven over dit onderwerp. Sanquin ontvangt soms ook voorbeelden (in de vorm van een ervaring na bloedtransfusie, een aangrijpend stuk binnen alternatieve media, of een publicatie die wetenschappelijk over komt). Tot op heden zijn die voorbeelden nog altijd niet gebaseerd op peer-reviewed wetenschappelijk onderzoek, of hebben die geen betrekking op bloedtransfusie.

Malaria komt inderdaad niet meer voor in Europa, maar een infectie met het westnijlvirus (WNV) komt wél voor in bepaalde gebieden binnen Europa. Omdat het WNV overdraagbaar is via bloed en je zelf meestal niet weet dat je deze infectie hebt opgelopen, vragen we je naar je reizen binnen Europa. Door bij bepaalde donaties iedereen te testen die in een risicogebied voor een WNV-besmetting is geweest, kunnen we voorkomen dat kwetsbare patiënten geïnfecteerd raken via een transfusie. Omdat het virus in 2020 ook in Nederland is gevonden, is tot 6 december 2021 bij bloeddonors gevraagd naar overnachtingen binnen bepaalde gebieden in Nederland.

In 2021 zijn in Nederland geen patiënten met een WNV-infectie geweest en zijn er ook geen besmette muggen, vogels of paarden meer gevonden. Daarom is besloten om per 6 december weer te stoppen met deze maatregel.

Hoe verspreidt het virus zich?

Het virus verspreidt zich vooral onder vogels. Muggen die geïnfecteerde vogels prikken, kunnen het virus vervolgens op mensen overdragen. Een klein deel van de geïnfecteerde mensen krijgt griepachtige verschijnselen (koorts, hoofdpijn, spierpijn, maag- en/of darmklachten), maar bij veel mensen verloopt de infectie zonder klachten. In beide gevallen weet je niet dat je een WNV-infectie hebt doorgemaakt, maar kun je het virus wel overdragen via een transfusie van rode bloedcellen, bloedplaatjes of plasma. Daarom wordt je bloed in sommige gevallen getest op WNV.

Wanneer word je getest?

Je wordt alleen getest als je bloed, bloedplaatjes, of plasma voor transfusie (Q-plasma) geeft én je voldoet aan de volgende situatie:

• Je hebt in de afgelopen vier weken minimaal één overnachting gehad in een gebied in Europa waar het WNV voorkomt.

Het kan tot vier weken duren voordat de uitslag bekend is. Als er niets wordt gevonden, word je daar niet van op de hoogte gebracht. Geen bericht is dus goed bericht. Als we het WNV in jouw donatie aantreffen, word je hierover gebeld door een donorarts. Voor een gezonde bloeddonor is een besmetting met het WNV doorgaans niet gevaarlijk. Het lichaam maakt antistoffen die het virus definitief opruimen. Jouw laatste donatie kunnen we echter niet gebruiken.

Omdat het een aantal weken kan duren voordat het virus volledig is opgeruimd, mag je 120 dagen geen bloed geven als er WNV in je bloed is aangetoond. Daarna ben je uiteraard gewoon weer welkom.

Sommige pijnstillers hebben invloed op de bloedplaatjes. Deze zogenaamde trombocytenaggregatieremmers (TAR’s) remmen het samenklonteren dat nodig is voor het stollen van het bloed. Die geremde bloedplaatjes kunnen we niet gebruiken voor transfusie, omdat een patiënt met een tekort aan bloedplaatjes juist optimaal werkende bloedplaatjes nodig heeft. Jij kunt dan wel bloed geven, want het effect op de bloedplaatjes is voor je eigen stolling geen probleem. Je rode bloedcellen en je plasma kunnen we ook gewoon gebruiken. Het effect op de bloedplaatjes van zo’n pijnstiller duurt tot ongeveer vier dagen na het slikken van de laatste tablet. Voorbeelden van TAR’s zijn ibuprofen, diclofenac en naproxen. Een pijnstiller die hier niet onder valt en geen invloed heeft op de bloedplaatjes, is paracetamol.

We stellen deze vraag ook omdat de reden waarom je de pijnstiller neemt bezwaarlijk kan zijn voor het geven van bloed, zoals bijvoorbeeld koorts, keelpijn of hevige hoofdpijn.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft Sanquin opdracht gegeven voor het inzamelen van 30.000 kilo anti-COVID-19-plasma in de bestrijding van het virus. Daarmee werkt Sanquin aan een plasmageneesmiddel waarmee mogelijk voorkomen kan worden dat mensen (in risicogroepen) COVID-19 krijgen en wellicht zelfs bijdraagt aan herstel van COVID-19-patiënten. 
Tevens onderzoekt Sanquin in samenwerking met ziekenhuizen of het direct toedienen van plasma met antistoffen aan COVID-19-patiënten de symptomen milder maakt. Indien deze behandeling effectief blijkt te zijn, dan kan plasma met antistoffen tegen COVID-19 bij een eventuele nieuwe uitbraak direct ingezet worden. 

Een donatie wordt uitgesteld als er een kans is dat de donor bacteriën, virussen, parasieten of andere ziekteverwekkers bij zich draagt die gevaarlijk zijn voor de ontvanger van het bloed. In bepaalde landen komen ziekteverwekkers voor die na besmetting via bloed kunnen worden overgedragen aan andere mensen.

Eén van de bekendste ziekten die via bloed wordt overgedragen is malaria. Een donatie wordt minimaal zes maanden en maximaal drie jaar uitgesteld na het bezoeken van een malariagebied. Deze uitstelperiode is niet nodig bij donors van plasma dat bewerkt wordt tot geneesmiddelen, maar wel voor donors van plasma dat in zijn geheel aan patiënten wordt toegediend.

De lengte van het uitstel is afhankelijk van de bacterie, het virus, de parasiet of andere ziekteverwekker die in het bezochte land voorkomt. Op dit moment geldt voor alle landen buiten Europa minimaal een uitstel van donatie van één maand. Dit geeft Sanquin in geval van een nieuw opdoemende infectieziekte genoeg tijd om adequate maatregelen te nemen.

Mannen mogen maximaal 5 keer per jaar bloed geven, vrouwen maximaal 3 keer per jaar. Het is afhankelijk van je bloedgroep en de vraag vanuit de ziekenhuizen hoe vaak je wordt opgeroepen. 

Bloed van een donor met bloedgroep AB-positief kan bijvoorbeeld alleen aan mensen met bloedgroep AB-positief gegeven worden en niet aan andere bloedgroepen. En aan de andere kant: de 2,5% Nederlanders met AB-positief bloed kunnen wel bloed ontvangen van donors met alle andere bloedgroepen. We noemen ze daarom universele ontvangers. De ziekenhuizen kunnen dus veilig kiezen om weinig AB-positief bloed te bestellen terwijl ze toch de beste zorg kunnen geven aan patiënten met de bloedgroep AB-positief. Dit alles bij elkaar opgeteld zorgt ervoor dat donors met een AB-positieve bloedgroep bijna nooit een oproep van ons krijgen: gemiddeld eens in de twee à drie jaar. Ter vergelijking: de meest gevraagde bloedgroep is O-negatief. Die bloedgroep kan aan iedereen worden gegeven, en noemen we daarom ook wel universele donors. Zij worden dus meerdere keren per jaar gevraagd om bloed te komen geven.     

Heb je een bloedgroep die niet vaak wordt opgeroepen? Dan kun je als je wilt overstappen naar plasma doneren. Op die manier kun je vaker bijdragen aan onmisbare zorg voor patiënten. Plasma, een onderdeel van je bloed, is hard nodig om medicijnen te kunnen maken voor mensen met zeldzame ziektes. De vraag naar plasma blijft groeien. Bij plasmadonatie is je bloedgroep niet van belang en bepaal je zelf hoe vaak je doneert. 

Voorheen was het alleen mogelijk om oogdruppels te maken van serum van de patiënt zelf (autoloog serum). Voor veel patiënten is een halve liter bloed afnemen echter te belastend, aangezien ze vaak moeten terugkomen voor deze behandeling. Daarnaast kan niet elk ziekenhuis deze oogdruppels bereiden. Soms kan het eigen serum antistoffen bevatten, wat weer een negatieve invloed heeft op de oogaandoening. Voor deze patiënten zijn serumoogdruppels van allogeen serum - serum van een donor - de oplossing. Daarom bereidt Sanquin deze oogdruppels van serum uit donorbloed.

De bloedveiligheid is het meest gediend met donors die niet voor geld doneren. Als er sprake is van beloning, verhoog je het risico dat mensen de medische vragenlijst niet naar waarheid invullen. Bovendien bestaan er ethische bezwaren tegen het betalen voor lichaamsmateriaal.

Sanquin zamelt bloed en plasma in en maakt volgens zeer hoge standaarden daar bloedproducten van. Bloedplasma wordt verkocht aan een farmaceutisch bedrijf die er geneesmiddelen van maakt. De kosten van tests, verwerking, wetenschappelijk onderzoek en dergelijke worden natuurlijk doorberekend

Meer weten?

Lees meer over de Europese prijzen voor bloedproducten.