Coronavaccinatie en gevolg voor bloedtransfusie

Q&A

• Worden de donors die zich laten vaccineren bij jullie toegelaten voor donatie van bloed? Zo ja, wordt dit ook geregistreerd?

  Bij elke keuring wordt een vragenlijst met de donor doorgenomen om te beoordelen of er situaties zijn die van invloed zijn voor de veiligheid van de donor of voor de patiënt als ontvanger van het gedoneerde bloed. Hierbij wordt ook gevraagd of een donor een inenting/vaccinatie heeft gehad sinds de vorige keuring. Na sommige vaccinaties (o.a. DTP, griep, tetanus) mag je direct doneren als je klachtenvrij bent. Na sommige vaccinaties duurt het langer, bijvoorbeeld twee weken na een preventieve hepatitis B vaccinatie of vier weken na een mazelenvaccinatie. 

  In geval van een coronavaccin is de uitsteltermijn zeven dagen. Deze termijn is door de Bloedbank bepaald. Deze uitsteltermijn houdt Sanquin Bloedbank aan vanwege eventuele reacties die na de coronavaccinatie kunnen ontstaan, zoals koorts/pijn/jeuk. Bij sommige symptomen is het dan niet mogelijk om te achterhalen of de donor een reactie op vaccinatie heeft, of daadwerkelijk ziek is. Uit voorzorg wordt een donatie daarom uitgesteld.

  Alleen als vaccinatie de reden is om de donatie uit te stellen, wordt geregistreerd dat een donor een coronavaccinatie heeft gehad. Er wordt niet geregistreerd van welke fabrikant die vaccinatie was. 

  Als na de uitsteltermijn de donor geen klachten van de vaccinatie (meer) heeft, dan is de donors weer welkom om te komen doneren.

• In andere landen worden donors na vaccinatie uitgesloten van bloeddonatie.

  Dat is onjuist. 

  In de Verenigde staten is het plaatselijke Rode Kruis gestopt met de inzameling van convalescent plasma toen er voldoende voorraad was. Op dit moment zijn donors met voldoende hoeveelheden antistoffen nog steeds welkom als convalescent plasmadonor. 

  In Japan mogen gevaccineerde donors gewoon bloed doneren. Er gold tijdelijk twee dagen uitstel van donatie na vaccinatie, maar dat is opgeheven. De reden van dit uitstel was dat de Japanse overheid langer nodig had om vaccinaties goed te keuren.

  Er is ook sprake geweest van convalescente plasmadonaties (plasma van genezen coronapatiënten) waarbij alleen is ingezameld bij donors die waren geïnfecteerd, en niet bij diegenen die waren gevaccineerd. Dat had te maken met de opzet van de bijbehorende studie die beperkte onder welke omstandigheden donors werden geaccepteerd voor de studie. Niet vanwege zogenaamde negatieve effecten van vaccinatie voor plasmadonatie.

• Komt het vaccin /komen delen van het vaccin (mRNA, Spike-eiwitten) in bloed terecht?

  Wat voor Sanquin en de gezondheidszorg relevant is, is wat de gevolgen zijn voor bloedtransfusie. Tot op heden zijn er geen nadelige effecten van vaccinatie op bloedproducten gemeld. 

  De coronavaccins worden in de spier toegediend, niet in de bloedbaan. De stoffen in het vaccin bewegen snel vanuit de plek van injectie naar de omliggende spiercellen en lymfeklieren. Dat maakt het zeer onwaarschijnlijk, zo niet onmogelijk, dat deze vaccinstoffen in de bloedstroom belanden.

  Het vaccin en hulpstoffen in het vaccin worden snel in het lichaam afgebroken. Dat is een kwestie van enkele weken. Vanuit de spier zullen de afgebroken stoffen uit het vaccin ook in de lymfeklieren terecht komen, en van daar uit als afvalstoffen in de bloedbaan. De nieren en lever ruimen dat op. 

  De spike-eiwitten en antistoffen worden door het eigen lichaam gemaakt. De spike-eiwitten komen heel soms ook in plasma voor, en worden binnen enkele weken door de opgewekte antistoffen opgeruimd. Antistoffen zullen in het plasma van bloed terecht komen en daar maanden aanwezig zijn. Die beschermen je lichaam actief tegen nieuwe SARS-COV-2 infecties.

  Vaccins bevatten geen SARS-CoV-2 virus (de oorzaak van COVID-19) en ook geen deel ervan. Het vectorvaccin bevat geen ziekteverwekkers of levensvatbare virussen. In de mRNA-vaccins is het aanwezige mRNA is niet in staat om zich te binden aan menselijk DNA, en kan het daarom ook niet manipuleren.

• Is gedoneerd bloed van gevaccineerde donors veilig voor de patiënt?

  Bloedproducten van een gevaccineerde donor zijn even veilig als die van een ongevaccineerde donor. 

  • Bloedproducten kunnen niet 100% vrij van plasma zijn, dus een kleine hoeveelheid antistoffen kunnen meekomen bij een bloedtransfusie. 
  • Er is een extreem kleine kans dat afgebroken stoffen van het vaccin in een bloedproduct voorkomen. In het uiterste geval dat die toch aanwezig zijn, gaat het om zodanig minuscule hoeveelheden dat -als het al een negatief effect zou hebben- de mogelijke gevolgen voor de gezondheid van de bloedontvanger nihil zijn.
  • Plasmageneesmiddelen worden gemaakt uit plasmadonaties en het plasmadeel van een bloeddonatie. Antistoffen worden hier uit geïsoleerd, gezuiverd en geconcentreerd. Andere eiwitten komen niet in het geneesmiddel terecht.

  Artsen maken melding als complicaties optreden als gevolg van een transfusie. Dat is een cruciaal onderdeel in de Nederlandse bloedvoorziening. Er is nog steeds geen enkele melding gemaakt door behandelende artsen dat bloedproducten, afkomstig van gevaccineerde donors, gezondheidsproblemen hebben veroorzaakt bij de ontvangende patiënt. Niet in Nederland, en niet in Europa. Sanquin staat hierover in nauw contact met het ECDC (European Centre for Disease prevention and Control).
   

• Als ik als patiënt geen bestanddelen van een vaccin wil binnenkrijgen, kan ik dan kiezen voor bloed van een niet-gevaccineerde donor?

  Sanquin maakt geen onderscheid tussen bloed van gevaccineerde en niet-gevaccineerde donors. Er is zodoende geen keuze. 
  Het is aan de arts, niet de patiënt, om te bepalen of (en zo ja, welke) bloedproducten een patiënt nodig heeft. Als patiënt heeft u altijd het recht om bloedtransfusie te weigeren. Bespreek uw wensen en mogelijkheden met uw behandelaar.

  Artsen maken melding als complicaties optreden als gevolg van een transfusie. Dat is een cruciaal onderdeel in de Nederlandse bloedvoorziening. Er is nog steeds geen enkele melding gemaakt door behandelende artsen dat bloedproducten, afkomstig van gevaccineerde donors, gezondheidsproblemen hebben veroorzaakt bij de ontvangende patiënt. Niet in Nederland, en niet in Europa. Sanquin staat hierover in nauw contact met het ECDC (European Centre for Disease prevention and Control).
   

• Waarom houdt Sanquin niet een aparte voorraad bloed aan van niet-gevaccineerde donors?

  Er wordt ook geen bloed apart gehouden op basis van geloof, afkomst of dieet. Sanquin houdt geen aparte voorraden aan, en is daar niet voor ingericht.

  Daarnaast heeft meer dan 95% van Nederlandse donors antistoffen, waarvan veruit het grootste deel als gevolg van vaccinatie. Dat maakt het praktisch onmogelijk om voldoende voorraad aan te houden van de verschillende benodigde bloedgroepen afkomstig van niet-gevaccineerde donors. 

  Tenslotte, als we dit al zouden willen, vereist dit een volkomen nieuwe opzet van bloedafname, bewerking en opslag. Dat betekent een enorme investering, zonder enige wetenschappelijk gebaseerde reden of melding vanuit behandelende artsen dat dit nodig zou zijn.

• Doet Sanquin onderzoek naar de gevolgen van vaccinatie voor bloeddonatie en -transfusie?

  Als de Bloedbank zelf, of toezichthouders EMA, CBG of ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control) aanwijzingen vinden dat een vaccin gezondheidsrisico’s met zich meebrengt die van invloed zijn op bloedproducten uit gedoneerd bloed, dan zal worden bekeken welke acties de Bloedbank moet ondernemen. Er is nog geen aanleiding voor aanvullend onderzoek of andere acties, omdat er geen meldingen van complicaties zijn gedaan. Dat is een cruciaal onderdeel in de Nederlandse bloedvoorziening: artsen maken melding als complicaties optreden als gevolg van een transfusie.

• Het AstraZeneca vaccin geeft risico op trombose. Dat is toch van directe invloed op de veiligheid van bloedproducten?

  Als een donor trombose ontwikkelt door het vaccin, dan zal dat gezondheidsproblemen geven. Als een donor zich niet fit voelt, mag deze geen bloed geven. 

  Dat een persoon een reactie krijgt op een vaccin, betekent niet automatisch dat bloedproducten afkomstig uit het gedoneerde bloed ook een negatieve reactie opwekken bij de patiënt die het heeft ontvangen. Het bewerkingsproces van bloed na donatie speelt ook een rol op de veiligheid van bloedproducten.

  Er zijn tot nu toe geen wetenschappelijk gefundeerde aanwijzingen dat (corona)vaccins, die aan donors zijn toegediend, een risico vormen voor ontvangers van bloedproducten. Tot op heden is uit geen enkel onderzoek gebleken dat (delen van) het vaccin in bloedproducten terecht komen. Sanquin staat hierover in nauw contact met onder andere het ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control).

  Als de Bloedbank zelf, of toezichthouders EMA, CBG of ECDC aanwijzingen vinden dat een vaccin gezondheidsrisico’s met zich meebrengt die van invloed zijn op bloedproducten uit gedoneerd bloed, dan zal worden bekeken welke acties de Bloedbank moet ondernemen. Er is nog geen aanleiding voor aanvullende acties, omdat er geen meldingen van complicaties zijn gedaan. Dat is een cruciaal onderdeel in de Nederlandse bloedvoorziening: artsen maken melding als complicaties optreden als gevolg van een transfusie.

• Sanquin, jullie hebben eerder gezegd “Voor Sanquin geldt dat door toezichthouders EMA en CBG goedgekeurde vaccinaties veilig zijn.” Maar ze zijn niet goedgekeurd, ze zijn toegestaan voor emergency use.

  Het geneesmiddelenbeoordelingscomité van EMA, waar de Nederlandse medicijnautoriteit CBG aan deelneemt, heeft de vaccins beoordeeld (en voldoende bevonden) op werkzaamheid, veiligheid en kwaliteit. Van daar uit hebben zij de emergency use authorisation afgegeven, waarmee de vaccins ingezet mogen worden. Het CBG zelf hanteert “onder voorwaarden goedgekeurd” voor de Coronavaccins Janssen, Pfizer, Moderna en AstraZeneca. Die laatste term namen wij over.

  De vaccins zijn uitgebreid getest, en monitoring op veiligheid gaat nog steeds door. Toezichthouders zullen ingrijpen bij ongewenste reacties op vaccinatie (zoals dat in het verleden ook is gebeurd).

  Sanquin heeft verder geen rol in de introductie van vaccins in Nederland. Voor al uw vragen hierover verwijzen we u naar EMA, CBG en RIVM. 

• Ik heb gehoord dat het mRNA vaccin mijn DNA genetisch aanpast. Klopt dat?

  mRNA kan niet indringen tot je DNA, en kan het dus ook niet manipuleren. Er kan dus geen sprake zijn van genetische manipulatie. Voor meer informatie verwijzen we naar de fabrikanten, het RIVM en de toezichthouders CBG en EMA.

• Zitten er schadelijke stoffen in de vaccins?

  Er gaan op Internet verhalen rond over giftige stoffen, grafeen, plasma van geaborteerde baby’s of chips in vaccins. Dat klopt niet.

  Op alle geregistreerde vaccins, dus ook op de huidige coronavaccins, is de Europese wet- en regelgeving van toepassing. De regelgevers, toezichthouders en bevoegde autoriteiten hebben geen aanleiding gezien om de coronavaccins buiten de huidige regelgeving te plaatsen. Ook na introductie van vaccins wordt toegezien op ongewenste effecten van vaccinatie, en wanneer nodig ingegrepen door de toezichthouder.

  Er zijn tot nu toe geen wetenschappelijk gefundeerde aanwijzingen dat (corona)vaccins, die aan donors zijn toegediend, een risico vormen voor ontvangers van bloedproducten. Tot op heden is uit geen enkel onderzoek gebleken dat (delen van) het vaccin in bloedproducten terecht komen. Sanquin staat hierover in nauw contact met onder andere het ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control).

  Voor uw vragen en opmerkingen omtrent de aard van vaccinaties verwijzen wij u naar de fabrikanten, de beoordelende partijen EMA en CBG, en het RIVM.

• In een video/foto zie ik bloed van gevaccineerden vergeleken worden met dat van niet gevaccineerden. Bloed van een gevaccineerde lijkt te klonteren/ziet er heel anders uit. Klopt dat?

  Ten eerste: Sanquin bewerkt al het gedoneerde bloed. Daarbij zijn sinds de start van de vaccinatiecampagne (6 januari 2021) niet dit soort afwijkingen van rode bloedcellen gevonden. Daarnaast wordt in de grotere ziekenhuizen elke dag het bloed van tientallen mensen bestudeerd onder de microscoop. Het betreft daarbij vaak bloed van gevaccineerde mensen. Een dergelijk effect is nog nooit waargenomen.

  Ten tweede: Er wordt zo’n 7.500 keer per week bloed gedoneerd, waaruit jaarlijks ongeveer 700.000 transfusies aan 80.000 patiënten worden gegeven. Elke transfusie is voor de patiënt lichaamsvreemd materiaal, dus artsen en verpleegkundigen houden elke transfusiepatiënt nauw in de gaten om te kijken of deze goed reageert. Mogelijke reacties worden landelijk bijgehouden, en Sanquin krijgt het altijd te horen als er een negatieve reactie is geweest op een transfusie, zodat we aan onze kant kunnen kijken wat dat heeft veroorzaakt.

  In Nederland zijn nul reacties op transfusies gerapporteerd die veroorzaakt kunnen zijn door COVID-19 vaccinatie van de bloeddonor. Internationaal houdt het European Centre for Disease Control en Prevention (ECDC) dat bij. Ook daar is er geen enkele melding geweest.

  Oftewel, dat soort video’s of plaatjes tonen niet de werkelijkheid.

• Heeft Hans Zaaijer aangegeven dat het vaccin het immuunsysteem afbreekt?

  Nee, het immuunsysteem als geheel blijft gewoon werken, ook na vaccinatie.

  Hans Zaaijer heeft toegelicht dat na elke infectie antistoffen worden aangemaakt, en dat die antistoffen daarna langzaamaan weer afnemen. We zien dat ook bij antistoffen tegen COVID-19. Dat is hoe het lichaam normaal ook werkt.

  Die antistoffen zullen weer toenemen als een nieuwe infectie optreedt of een (booster)vaccinatie wordt toegediend.

• Ik heb alternatieve onderzoeksresultaten gevonden, wat vindt Sanquin daarvan?

  Er gaat heel veel informatie rond op Internet. Sanquin baseert zich op wetenschappelijke bevindingen en wetenschappelijke publicaties. Als uw aangehaalde voorbeeld is gepubliceerd in een peer-reviewed wetenschappelijke publicatie, zullen Europese en Nederlandse toezichthouders en Sanquin de resultaten met interesse bekijken.

• Hoe weet Sanquin bij de Vinger aan de Pols (VAP)studie dat antistoffen als gevolg van vaccinatie of juist van infectie zijn?

  Dat test Sanquin als volgt.

  De VAP studie wordt uitgevoerd door bloeddonaties te testen met een antistoftest van Wantai. Die meet antistoffen tegen het spike-eiwit. Het spike-eiwit zit aan de buitenkant van het coronavirus, en de coronavaccins wekken het spike-eiwit ook op. Antistoffen tegen dit spike-eiwit maak je dus na echte corona-infectie en ook na vaccinatie. 

  Daarom testen we alle donaties met antistoffen tegen het spike-eiwit nog een keer, met een antistoftest van Roche. Die zoekt specifiek naar antistoffen tegen het nucleocapside-eiwit van SARS-CoV-2. Dat is een kerneiwit van het virus, dat niet in het vaccin zit of door het vaccin wordt opgewekt. Als ook uit de Roche antistoftest een positief resultaat komt, dan heeft de donor het echte corona-virus ontmoet. De donor in kwestie heeft dus antistoffen ontwikkeld in reactie op infectie met SARS-CoV-2. Is de Rochetest negatief, dan zijn alleen spike-eiwit antistoffen aanwezig. Dat kan alleen als gevolg van vaccinatie zijn.