Deel 2 - Waarom zijn plasmageneesmiddelen nodig?
Vanuit Sanquin Bloedbank geven we regelmatig het signaal af dat plasmadonaties heel hard nodig zijn. Plasmadonors wijzen we er op om direct een afspraak te maken voor hun volgende donatie. Waarom wordt er eigenlijk zoveel moeite gedaan voor dat plasma?
Kort en wel gezegd: omdat er nog geen alternatief voor gedoneerd plasma is. Veel patiënten zijn er nog van afhankelijk.
Je bloed
Ongeveer 55% van je bloed bestaat uit plasma. Plasma is het water waarin lichaamscellen (bloedplaatjes, rode en witte bloedcellen), hormonen, eiwitten en andere stoffen drijven. Plasma kan worden gedoneerd bij de Bloedbank: een plasmadonor krijgt de eigen bloedplaatjes en rode/witte bloedcellen terug, en laat de rest achter. Uit dat plasma worden transfusieproducten en geneesmiddelen gemaakt.
Die producten en geneesmiddelen worden ingezet bij levensbedreigende situaties, om een ernstige ziekte te behandelen en voor langdurig gebruik door patiënten om hun kwaliteit van leven te verbeteren. In Nederland hebben we het over ongeveer 25.000 patiënten. Sommigen daarvan zijn door hun chronische ziekte langdurig afhankelijk van specifieke plasmageneesmiddelen. Anderen juist voor korte duur, omdat zij genezen dankzij de toediening van die plasmageneesmiddelen.
Hoe gaat plasmadonatie in de praktijk?
Donors bij de Bloedbank geven bloed of plasma. Ook als je bloed doneert, bestaat dus ongeveer de helft van je donatie uit plasma. Ongeveer vijf procent van al het ingezamelde plasma wordt gebruikt voor plasmatransfusie: dan wordt een zak plasma toegediend aan mensen in acute, soms levensbedreigende situaties. Denk hierbij aan patiënten met massaal bloedverlies, brandwonden, stollingsstoornissen, of in bijzondere situaties zoals tijdens de COVID-19 pandemie.
De rest van het gedoneerde plasma wordt gebruikt om levensverbeterende of -reddende geneesmiddelen van te maken. Daar is Sanquin verantwoordelijk voor, maar Sanquin kan die geneesmiddelen niet zelf maken. Daarom heeft Sanquin met Prothya Biosolutions een overeenkomst gesloten. Prothya koopt het plasma van Sanquin Bloedbank, en maakt daaruit plasmageneesmiddelen. Prothya is niet de enige leverancier van plasmageneesmiddelen in Nederland, het is een open en commerciële markt. Prothya is wel de enige die plasmageneesmiddelen uit Nederlands plasma maakt voor Nederlandse patiënten.
Nodig
Om patiënten te helpen, zijn grote hoeveelheden donaties nodig. Om maar een idee te geven, de PPTA (belangenvereniging van private plasmageneesmiddelfabrikanten) heeft berekend dat per jaar 130 donaties nodig zijn om één patiënt met een aangeboren afweerstoornis te behandelen, en 1200 donaties om één hemofilie-patiënt te behandelen. Tijdens het productieproces van plasmageneesmiddelen worden er dan ook tienduizenden liters plasma in één keer verwerkt.
Er zijn voor sommige plasmageneesmiddelen wel uit kweekcellen afkomstige recombinante eiwitten beschikbaar of andere soorten medicijnen ontwikkeld. En verder onderzoek naar meer mogelijkheden en nieuwe geneesmiddelen gaat natuurlijk door.
Maar zo lang dat allemaal nog duurt, is er maar één fabriekje op de hele wereld dat de nodige grondstof goed en effectief aanmaakt voor plasmageneesmiddelen: het menselijk lichaam. Jij en ik.