Serum voor onderzoek

Sanquin stelt serum beschikbaar voor verschillende toepassingen; zowel binnen Sanquin, als binnen verschillende ziekenhuizen en bedrijven. Serum is de vloeistof die overblijft als je bloed laat stollen. Dit serum kan voor verschillende toepassingen worden gebruikt. Hieronder vind je een beschrijving van deze toepassingen. 

Serumoogdruppels
In Nederland zijn er tussen de 5.000 en 10.000 patiënten met extreem droge ogen als gevolg van een aandoening. Dit kan bijvoorbeeld komen door bepaalde auto-immuunziekten of hoornvliesschade. Ook stamceltransplantatie of chemotherapie kan dit veroorzaken. Serumoogdruppels gemaakt uit donorbloed kunnen het leven van die patiënten een stuk aangenamer maken.
Sanquin Bloedbank bereidt deze oogdruppels van serum uit donorbloed. Serum bevat alle benodigde groeifactoren, andere eiwitten, mineralen en vitamines om de schade en/of de verstoring van de traanfilm te herstellen. Van één donatie maken we ongeveer 1.500 doseringen oogdruppels. Dit is voldoende om één patiënt een jaar lang te kunnen behandelen.

Serum voor celkweken
Serum bevat alle benodigde groeifactoren, eiwitten, mineralen en vitamines die cellen nodig hebben om te groeien. Om deze reden is serum onmisbaar bij het kweken van menselijke cellen. Op verschillende plaatsen in Nederland wordt onderzoek gedaan naar een nieuwe, bijzondere manier om kanker te behandelen. Dit wordt immuuntherapie genoemd. Bij immuuntherapie gebruikt men menselijke afweercellen. Vaak zijn deze afkomstig van de patiënt zelf of uit een andere bron zoals navelstrengbloed. Deze cellen worden buiten het lichaam “opgekweekt” en geactiveerd om kankercellen te herkennen. Bij het kweken is een kleine hoeveelheid serum van donors onmisbaar om te zorgen dat de cellen kunnen groeien. Daarna worden de immuuntherapiecellen aan de patiënt gegeven, met de bedoeling dat ze actief op zoek gaan naar kankercellen. Samen met de afweercellen van de patiënt zelf kunnen de immuuntherapiecellen kankercellen opruimen.

De ontwikkeling van dit soort kankerbehandelingen wordt in Nederland gedaan in laboratoria van academische ziekenhuizen, kankerinstituten en farmaceutische en biotech bedrijven. Sanquin levert serum voor de ontwikkeling van de immuuntherapie in laboratoria en ook voor de klinische studies in ziekenhuizen. Daarbij worden patiënten behandeld met de nieuwe immuuntherapie. Dat onderzoek is nodig om te zorgen dat deze behandelingen veilig en betrouwbaar kunnen worden uitgevoerd.

Naast het gebruik van serum bij het ontwikkelen van kankerbehandelingen wordt serum ook gebruikt bij andere celkweken. Bijvoorbeeld bij transplantatie van de eilandjes van Langerhans. Dit zijn de celgroepen uit de alvleesklier die het hormoon insuline produceren. Bij patiënten met diabetes (suikerziekte) werken deze eilandjes van Langerhans niet goed meer. Soms is het mogelijk een transplantatie uit te voeren met eilandjes van Langerhans van een donor. De cellen worden dan geïsoleerd uit een donor-alvleesklier. Voordat ze getransplanteerd kunnen worden, moeten ze een aantal dagen in leven worden gehouden in het laboratorium. In die periode is donorserum nodig om de cellen gezond te houden tot ze kunnen worden toegediend aan de patiënt. 

Serum voor onderzoek
Voor sommige wetenschappelijk onderzoeken is er ook serum nodig. Een klein (overblijvend) deel van het gedoneerde serum wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Deze onderzoeken kunnen worden gedaan door ziekenhuizen en onderzoeksinstellingen, maar ook door farmaceutische en biotech bedrijven.

Voor deze verschillende toepassingen van serum is er serum nodig van mannelijke donors met bloedgroep AB. Bloeddonors met bloedgroep AB zijn zeer geschikt als serumdonor; zij hebben namelijk geen antistoffen tegen de andere bloedgroepen A, B en O. Serum van AB-donors kan daarom gebruikt worden voor het kweken van immuuncellen van alle bloedgroepen en voor de bereiding van serumoogdruppels. Wij vragen speciaal aan mannelijke donors om hun donaties beschikbaar te stellen. Vrouwelijke donors kunnen tijdens een zwangerschap antistoffen tegen het bloed van de baby maken, die levenslang aanwezig kunnen blijven in het bloed van de moeder. Deze antistoffen kunnen ook afweerreacties tegen cellen van een patiënt veroorzaken.

Het geven van bloed voor het maken van serum werkt hetzelfde en duurt even lang als een bloeddonatie: ongeveer 10 minuten. Anders dan bloed voor transfusie wordt het bloed voor het maken van serum opgevangen in een zak zonder antistollingsmiddel. Het bloed in de zak stolt en wat overblijft, is ruim een kwart liter serum. De rode cellen zijn hierdoor helaas niet meer bruikbaar voor transfusie.

Om te kunnen voldoen aan de vraag naar serum streven wij ernaar om je minimaal 4x per jaar uit te nodigen voor een donatie. Voor de serumdonaties geldt een quarantaineperiode. Dat betekent dat de donatie pas gebruikt kan worden als na 4 maanden de testen op infectieziekten bij je volgende donatie nog steeds negatief zijn. Het is dus erg belangrijk dat je zoveel mogelijk aan onze oproepen gehoor geeft. Het kan altijd dat een uitnodiging een keer niet uitkomt, maar wij stellen het dan erg op prijs dat je ons dat even laat weten.

Het volbloed dat je doneert wordt op de dag na afname verder verwerkt tot serum. Het wordt dan ingevroren bewaard.

Voor serumoogdruppels wordt het serum verder verwerkt. Er worden miniatuur druppelflesjes voor oogdruppels gevuld. Deze oogdruppels worden daarna uitgeleverd aan ziekenhuizen. Daar worden patiënten ermee behandeld.

Voor serum voor celkweken wordt het serum van verschillende donors bij elkaar gevoegd. Het wordt daarna in het laboratorium in kleine hoeveelheden toegevoegd aan de vloeistof waarin de cellen gekweekt worden. Voordat de cellen in een infuus aan de patiënt worden toegediend wordt de kweekvloeistof weggewassen.  Voor alle verschillende toepassingen wordt het serum binnen 4 jaar na donatie gebruikt.

Het gebruik van serum voor serumoogdruppels, celkweek of wetenschappelijk onderzoek kan informatie opleveren die weer kan worden gebruikt om een betere behandeling van patiënten mogelijk te maken. Deze informatie kan ook worden gebruikt voor wetenschappelijke publicaties. Voor sommige onderzoeken kan extra informatie over de donor worden gevraagd, zoals gegevens over leeftijd en geslacht. Sanquin Bloedbank levert bloedproducten altijd zonder naam van de donor. De aanvrager weet dus niet van welke donor de donatie afkomstig is. De bloedbank stelt deze informatie ook niet beschikbaar.